dikarboksylowe

Dikarboksylowe, czyli kwasy dikarboksylowe, to związki organiczne zawierające dwie grupy karboksylowe (-COOH) w jednej cząsteczce. W zależności od charakteru łańcucha łączącego te grupy wyróżnia się kwasy dikarboksylowe alifatyczne i aromatyczne. Są to kwasy dwuprotonowe, co wpływa na ich kwasowość, rozpuszczalność i zachowanie w reakcjach chemicznych.

Do najważniejszych przedstawicieli należą kwasy alifatyczne: sukcinowy (butanedioowy), glutarowy (pentanedioowy) i adipowy (hexanedioowy); a także kwasy niespokojone, takie jak maleinowy (cis-butenodiowy) i fumarowy (trans-butenodiowy). Wśród kwasów aromatycznych dominują kwasy ftalowy (ortho), izoftalowy (meta) i tereftalowy (para), czyli kwasy ftalowy, izoftalowy i tereftalowy. Dzięki różnorodności struktur, kwasy te pełnią różnorodne role jako monomery lub pochodne do produkcji polimerów.

Właściwości: obecność dwóch grup -COOH czyni je silniejszymi donorami protonów niż monokarboksylowe odpowiedniki i sprzyja tworzeniu anhydryd kwasu w wysokich temperaturach. Rozpuszczalność w wodzie zależy od długości łańcucha i obecności pierścieni aromatycznych.

Zastosowania: w przemyśle są kluczowymi monomerami do syntezy poliestrów i nylonów. Na przykład tereftalowy kwas dikarboksylowy reaguje z glikolem etylenowym w produkcji PET, adipowy kwas z diaminoheksanem w Nylonie 6,6. Służą także jako dodatki chemiczne i składniki wielu preparatów przemysłowych.