delilleri

Delilleri, Türkçe'de delil kavramının çoğul biçimi olan delillerin kullanıldığı bağlamlar arasında en çok hukuk alanında karşımıza çıkar. Delil, bir iddianın doğruluğunu kanıtlamak veya çürültmek amacıyla mahkemeye sunulan bilgi, belge, nesne ya da olgudur. Deliller, tarafların iddialarını desteklemek için değerlendirilen ve yargı kararını etkileyen temel unsurlardır.

Tiplere göre deliller yazılı deliller, sözlü deliller ve maddi (somut) deliller olarak sınıflandırılır. Yazılı deliller yazılı belgeler, sözlü deliller tanık beyanları ve bilirkişi raporları gibi unsurları kapsar; maddi deliller ise nesneler, fiziksel kanıtlar veya kayıtlar olabilir. Ayrıca fotoğraf, video ve dijital kayıtlar da delil olarak kullanılabilir ve bu türler sınıflandırmada farklı biçimlere girer.

Delillerin sunumu ve değerlendirilmesi mahkeme usulüne bağlıdır. Taraflar delillerini sunar, delillerin doğruluğu, tutarlılığı ve güvenilirliği hâkim veya mahkeme heyeti tarafından incelenir ve delilin değeri (ağırlığı) olayın niteliğine göre belirlenir. Deliller güvenilirlik, hukuka uygunluk ve yetkili kaynaklardan elde edilmişlik gibi kriterlerle değerlendirilir; hukuka aykırı elde edilen deliller çoğu hukuk sisteminde reddedilir veya delil olarak kabul edilmez. Deliller, medeni hukuk, ceza hukuku, ticari işlemler ve idari süreçler gibi farklı alanlarda benzer prensiplere tabidir, ancak uygulanma şekilleri ilgili mevzuat ve içtihatlarla değişebilir.