Samlíkingar

Samlíkingar, eða samlíkingar í fleirmengi íslensku, eru rökfræðilegar eða stílislegar beitingar þar sem tveimur ólíku hlutum er reynslulega sameiginleg skoðun gerð með beitingu samanburðurorðsins eins og eða líkt og. Algengast er að tilgreint samband komi fram með orðunum eins og, líkt og, eða sem; þannig er notuð samlíking sem veitir myndrænni skýringu á eðli eða eiginleika.

Samlíkingar byggja á samanburði milli tveggja þátta, þar sem annarri þáttinn er gafinn sem viðmiðun eða líkan. Dæmi eru: Hann var sterkur eins og járn. Húsið stóð eins og klettur gegn storminum. Þessi notkun hvetur til myndrænnar lýsingar og auðveldar lesanda eða áhorfanda að láta sér hugmyndir ranka.

Málfræðilega ber samanburðurinn oft með tilteknum tenglum, en ef samlíkingin ætti sér stað án óbreyttra tengla og gerir hlutina að þeirri mynd sem er óbundin beinu sambandi, er hún oft kölluð myndhverfing eða kennimirka. Dæmi: Hann er sólin í lífi hennar (samlíking) gegn Hann er sól í lífi hennar (myndhverfing). Samanburðurinn getur skipt máli fyrir tón, skáldskap eða hreint daglegt mál og bætir lýsingu og áherslu.

Samlíkingar eru algengar í báðum framboðum íslenskra bókmennta og daglegs tali, þar sem þær skapa myndir, forðast bein lýsingar og auka persónuleika eða stemningu. Þær eru grunneiningar í rök- og tilfinningarrúm, sem auðvelda nákvæma, áhrifamikla og oft húmóríska framsetningu.