Przytarczyc

Przytarczyc, najczęściej nazywane gruczołami przytarczycznymi, to cztery małe endokrynowe gruczoły zlokalizowane na tylnej powierzchni tarczycy w szyi. Zwykle występują jako dwa grubsze gruczoły górne i dwa dolne, ale liczba i położenie mogą się różnić. Ich objętość i umiejscowienie bywają zróżnicowane; czasem znajdują się w śródpiersiu lub w innych miejscach w okolicy tarczycy (ectopia).

Anatomia i unaczynienie: gruczoły przytarczyczne są utrzymywane przez naczynia z gałęzi tętnicy tarczowej dolnej, czasem z gałęzi tętnic szyjnych. Żyły odpływowe prowadzą do splotu tarczowego. Położenie względem tarczycy i nerwu krtaniowego wstecznego czyni je podatnymi na uszkodzenia podczas zabiegów tarczycowych.

Rozwój: przytarczyce wywodzą się z grzebieni gardłowych (pączków III i IV łuku szyjowego); zwykle rozwijają się niezależnie od tarczycy, a ich migracja może prowadzić do lokalizacji w różnych rejonach szyi lub śródpiersia.

Funkcja: primarną funkcję pełni parathormon (PTH), który reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową. PTH podnosi poziom wapnia we krwi poprzez uruchomienie resorpcji kości, zwiększenie zwrotnego wchłaniania wapnia w nerkach i aktywację witaminy D, co zwiększa wchłanianie wapnia z jelit.

Znaczenie kliniczne: zaburzenia przytarczyc obejmują hiperparathyroidizm (hipertermin; hiperwapń) i hipoparathyroidizm (hipokalcemia, często po operacjach szyi). Diagnostyka opiera się na oznaczeniach wapnia, fosforu i PTH; w diagnostyce hiperparathyroidizmu wykorzystuje się ultradźwięki i scyntygrafię z technetem (Sestamibi). Leczenie obejmuje paratyroidektomię w przypadku nadczynności.

See also: gruczoły przytarczycze, wapń, PTH, hiperparathyroidism, hipoparathyroidism.