Nomlar

Nomlar — bu tilning asosiy so‘z turlaridan biri bo‘lib, odamlar, joylar, narsalar yoki tushunchalarni nom bilan ifodalaydi. Nomlar jumlada ko‘pincha subyekt yoki ob’ekt bo‘lib ishlaydi; ular sifatlar, ko‘rsatkichlar va egalik qo‘shimchalari bilan o‘zgarishi mumkin. Uzbek tilida nomlar ikki toifa bo‘ladi: umumiy nomlar (masalan, kitob, odam) va maxsus nomlar (O‘zbekiston, Amir) — ikkinchisi bosh harfi katta yoziladi. Nomlar ko‘plab hollarda ko‘paytiriladi: kitob → kitoblar, odam → odamlar.

Nomlar bilan bog‘liq boshqa grammatik fonlar ham mavjud. Ko‘rsatkich so‘zlar bilan birlikda “bu”, “shu”, “o‘sha” kabi ta’riflar orqali aniqlik qo‘shimcha qilinadi: bu kitob, o‘sha maktab. Egalikni ifodalovchi qo‘shimchalar orqali nomlar “kitobim” (mening kitobim), “kitobing” (sening kitobing) kabi shakllar oladi. Uzbek tilida odatda artikllar yo‘q, lekin ko‘rsatkichlar va egalik shakllari orqali aniqlik va egalik ifodalanadi.

Nomlar turli kontekstlarda jumlaga asos bo‘lib xizmat qiladi: masalan, mavhum yoki konkret obyektlar nomini beradi, gapning mavzusini belgilaydi va boshqa so‘zlar bilan moslashadi. Quyi misollar orqali ko‘rsatish mumkin: “Bu kitoblar yaxshi.” “Mening kitobim stol ustida turadi.” Nomlar tilning ma’no olishini kengaytiradi va suhbatda tushunchalarni aniq ifodalashga yordam beradi.