Küçültme

Küçültme, Türk dilinde bir kökün anlamını küçültmeyi veya yakınlık, samimiyet ve küçüklük gibi çağrışımları ifade etmeyi amaçlayan bir dilbilgisi sürecidir. En çok diminutive olarak adlandırılan bu süreç, isimlerde ve bazen sıfatlarda kullanılarak kelimenin boyutunu küçültür, sevimli veya yakınlaştırıcı bir ton katar.

Kökteki veya köke eklenen çeşitli eklerle oluşur. En yaygın diminutive ekleri -cık, -cik, -cuk, -cük ve -çık, -çik’tir ve ünlü uyumuna bağlı olarak şekillenir. Örnekler: ev -> evcik, kedi -> kedicik, kitap -> kitapçık. Özellikle kök değiştirmeden kullanılan evcik ve kedicik gibi biçimler günlük dilde sıkça görülür. Küçük ve sevimli anlamını pekiştiren türevler arasında küçük kelimesinden türeyen küçücük de bulunur; bu, küçültmenin artırılmış bir ifade biçimidir ve çoğunlukla pekiştirme amacı taşır.

Kullanım açısından küçültme, sevecenlik ve samimiyet ifadesiyle yanaşı zaman zaman küçümseme veya küçümseme tonunu da taşıyabilir. Hangi bağlamda kullanıldığına bağlı olarak olumlu ya da olumsuz bir duyguyu iletebilir.

Küçültme terimi ayrıca dilbilimin dışında da geçerlidir. Teknoloji ve iletişim alanlarında resim, video veya verinin boyutunun küçültülmesi anlamında kullanılır. İş dünyasında ise küçültme, personel sayısında azalmayı veya operasyonel küçültmeyi ifade eden downsizing kavramına denk gelebilir. Ayrıca genel olarak bir şeyin ölçek veya ölçü bakımından küçültülmesi anlamında da kullanılır.

---