Geislameðferð

Geislameðferð er meðferð sem notar geisla af háum orku til að drepa krabbameinsfrumur eða minnka stærð æxlis. Hún getur haft markmið að lækna æxli eða draga úr einkennum og er oft hluti af samhæfðri meðferðaráætlun sem getur innihaldið skurðmeðferð eða lyfjameðferð.

Meðferðin getur farið fram sem ytra geislameðferð (EBRT) eða brachyterapi (innri geislameðferð). EBRT dreifir geislum frá utan líkamsins að markæxlinu; brachyterapi leggur eða setur geislavirk efni nærri eða inn í æxlið. Til að hámarka árangur og lágmarka aukaverkanir er notuð nákvæm myndgreining (t.d. CT, MRI eða PET) til að afmarka marksvæði og varna líffærum sem gætu skaðast. Geislaskammtur og tímasetning eru ákvarðaðar í samráði við geislunarlækni og öryggisstarfsfólk; meðferð er oft gefin í mörgum lotum (fraccíon) yfir daga eða vikur.

Helstu tækni- og nálganir eru IMRT og VMAT fyrir nákvæma dreifingu; SBRT fyrir mjög nákvæm og stutt meðferðarlotur; einnig prótongeislun og brachyterapi. Notkun geislameðferðar nær til margra krabbameina, sérstaklega brjósta-, prostata-, lungna-, höfð- og hálskrabbameins, legháls- og endaþarmskrabbameins og annarra harðra æxla.

Aukaverkanir ráðast af staðsetningu meðferðar; húðbreytingar, þreyta og meltingartruflanir eru dæmigerðar fyrstu dagana eða vikurnar, en langvarandi aukaverkanir eru mögulegar eftir staðsetningu og heildarskammt. Meðferðin er framkvæmd af sérfræðingum í geislunarlækningum með öryggis- og gæsluferlum til að lágmarka áhættu. Eftirfylgd er hluti af meðferðinni til að meta svörun og endurskilja meðferðarferli.