Eterów

Eterów (genetyw plurale eterów) to klasa związków organicznych charakteryzująca się obecnością grupy funkcyjnej R–O–R', w której tlen łączy dwie reszty węglowe. Ogólne wzory to R–O–R'. Etery występują najczęściej jako bezbarwne ciecze lub lotne gazy i odgrywają istotną rolę w chemii jako rozpuszczalniki i pośredniki w syntezach organicznych.

Etery dzielą się na kilka podgrup. Najprostsze to dialkilowe (R–O–R', gdzie obie reszty są alkilowe), następnie aryl–alkilowe (np. fenyl–O–alkil) oraz cykliczne, do których należą THF (tetrahydrofuran) i 1,4-dioxan. Cykliczne etery obejmują również tzw. crown ethers, które stosuje się do chelatowania jonów i katalizy.

Otrzymywanie eterów najczęściej opiera się na dwóch głównych metodach. Pierwsza to kondensacja dwóch alkoholi w obecności kwasu (dehydratacja alkoholi) prowadząca do powstania eteru. Druga — synteza Williamson — polega na reakcji alkoksylanu z halogenkiem alkilowym, co skutkuje powstaniem eteru i halowodorem.

Właściwości i zastosowania. Etery są stosunkowo chemicznie obojętne w łagodnych warunkach i cechują się niskimi punktami wrzenia w porównaniu z alkoholami o porównywalnej masie cząsteczkowej, co czyni je dobrymi rozpuszczalnikami organicznymi. W zależności od struktury mogą okazać się polarne lub niepolarne. Użytkowe są jako rozpuszczalniki w syntezach organicznych; THF jest powszechnym nośnikiem w reakcji Grignardów, a dietyl eter dawniej pełnił funkcję znieczulenia ogólnego.

Bezpieczeństwo. Etery są łatwopalne i mogą wchodzić w interakcje z powietrzem, prowadząc do powstania niebezpiecznych nadtlenków. Dlatego przechowywanie w szczelnych, ciemnych pojemnikach oraz unikanie długotrwałego kontaktu z powietrzem jest zalecane.

Uwagi. W polskim języku nazwy eterów używane są w liczbie mnogiej etery; forma genetywna to eterów.