Edebabilmesi

Edebabilmesi, edep kökünden türeyen ve -ebilmek fiil kipinin -ebilmesi ekiyle oluşturulan bir kavramdır. Bu terim, bir kişinin dil ve üslup açısından görgülü, nezaketli ve uygun davranma kapasitesini betimlemek için kullanılır. Edebabilmesi, kişinin iletişiminde bağlama uygun bir nezaket ve saygı tonunu sürdürebilme yetisini ifade eder.

Etymolojik olarak edep görgü, nezaket anlamına gelir. Edebabilmesi ise bu davranışın ortaya çıkabilmesi, sergilenebilmesi kapasitesini belirtir. Form olarak -ebilmek kökünden türetilmiş bir kavramdır ve bağlama göre “edebi üslup kurma becerisi” ya da “görgülü iletişim kurabilme yetisi” anlamlarında kullanılır. Terim, standart sözlüklerde sık rastlanan bir giriş değildir; daha çok akademik tartışmalarda ve toplumsal iletişim analizlerinde ortaya çıkan bir kavram olarak görülür.

Kullanım alanları sosyolinguistik, iletişim becerileri ve kurum içi etkileşimlerin analizinde yer alır. Resmi ve mesleki iletişimde dinleyiciye uygun ton, kelime seçimi ve söz dizimiyle ilgili nitelikleri betimlemek için kullanılabilir. Ancak edebabilmesi, dilin ve görgü normlarının bağlama göre değişimini yansıtan standart bir terim olmadığından, çoğunlukla tanımlayıcı bir kavram olarak ele alınır.

İlgili kavramlar arasında edep, nezaket, görgü ve siyasette uygun iletişim gibi kavramlar bulunur. Kullanımı bağlama bağlı olarak değişebileceğinden bazı dilbilimciler terimini eleştirebilir; bu nedenle daha net ifade biçimleriyle karşılaştırmalı olarak kullanılması önerilir.