trimetoprimsulfametoksazol

Trimetoprimsulfametoksazol (TMP-SMX), trimetoprim ile sulfametoksazolün sabit oranda birleştiği bir antibiyotik kombinasyonudur. Piyasada Bactrim, Septra gibi ticari adlar altında bulunur ve tablet, süspansiyon ile intravenöz formda temin edilir.

Bu kombinasyon, bakteriyel folik asit biyosentezinin iki ardışık basamağını hedefleyerek bakterisidal etki gösterir: sulfametoksazol dihidrofolatsentezini, trimetoprim ise dihidrofolatre reduktazı inhibe eder; bu ardışık bloklama sayesinde sinerjik bir etki oluşur.

TMP-SMX geniş spektrumlu bir antibiyotiktir ve birçok Gram-pozitif ile Gram-negatif bakteri türüne karşı etkilidir; Pseudomonas aeruginosa’ya karşı etkisizdir. Staphylococcus aureus (bazı MRSA suşları dahil), Streptococcus pneumoniae, Escherichia coli, Haemophilus influenzae gibi patojenlere karşı kullanılabilir. Özellikle üriner sistem enfeksiyonları, otitis media, sinüzit, akut bronşitis, bazı seyahat ishalleri enfeksiyonları ve immün yetmezliği olan hastalarda Pneumocystis jirovecii pnömonisi profilaksi ve tedavisi için kullanılır.

Kullanım dozu ve süresi hastalığa göre değişir; yaygın olarak sabit doz tabletler halinde kullanılır ve böbrek fonksiyonlarına göre ayarlanır. Yan etkiler arasında gastrointestinal şikayetler, döküntü, fotosensitivite, hiperkalemi ve nadir kan hücresi bozuklukları sayılır. Sulfonamid alerjisi, gebeliğin son trimesterinde ve 2 aylık yaşın altındaki bebeklerde kontrendikedir; megaloblastik anemiye yatkınlık veya şüpheli folat eksikliği durumunda dikkat gerekir. Geniş ilaç etkileşimleri vardır; warfarin, metotreksat, fenitoin gibi ilaçlarla doz ayarlaması gereklidir.

İlacın klinik kullanımı, kılavuzlara göre doğru hasta seçimini ve uygun dozlamayı gerektirir; kronik böbrek veya karaciğer hastalığı olanlarda dikkatli izlem önerilir.