kronologjinë

Kronologjia është një disiplinë që studion renditjen kohore të ngjarjeve, fakteve dhe proceseve me qëllim të organizojë njohurinë në një kronologji koherente. Emri vjen nga greqishtja chronos “koha” dhe logos “studim” ose “lidhje”. Në praktikë, kronologjia ofron kornizën kohore për historinë, zhvillimin kulturor dhe evolucionin e proceseve natyrore, duke ndihmuar në identifikimin e skadimit dhe lidhjeve midis ngjarjeve.

Fusha dhe përdorimi: përdoret në histori dhe historiografi, arkeologji, gjeologji, paleontologji, gjuhësi dhe shkenca të të dhënave. Ajo ndihmon në radhitjen e fakteve në një rrjedhë koherente kohore dhe në ndërtimin e kronologjive të ngjarjeve.

Metodat: ekzistojnë metodat e datimit absolut dhe relativ. Datimi absolut përfshin teknika të tilla si datimi me karbon-14, datimi radiometrik, dendrochronologjia dhe termoluminiscenca. Datimi relativ përdor stratigrafinë, seriatimin dhe tipologjinë për të vënë ngjarjet në një rend kohor, pa një datë të saktë.

Përfitimet dhe kufizimet: kronologjia është themeli për kuptimin e historisë dhe të proceseve natyrore, por ka kufizime për shkak të paqartësive të të dhënave, kalibrimeve të metodave dhe vështirësive të të dhënave. Mjetet moderne dhe burimet dixhitale përmirësojnë besueshmërinë dhe qasjen ndërkulturore.