iðnbyltingu

Iðnbyltingunni er lýst sem tímabili sem umbreytti framleiðslu og samfélagi með vélvæðingu og skipulagðri verksmiðjari. Hún hófst í Bretlandi snemma á 18. öld og stóð fram á miðja eða lok 19. aldar, og breiddist síðar út til annarra vesturlanda og heims. Helstu einkenni hennar voru notkun gufuvéla til knúninga véla, aukin notkun véla í textíl- og öðrum framleiðslugreinum, og uppbygging verksmiðja sem skiptu framleiðslu úr heimilis- og handavinnu í stórframleiðslu. Framleiðslan hvarf hraðar til stærri markaða með tilkomu nýrra samgangna, fyrst járnbrautir, og dreifingu vara. Með þessari þróun jukust hagkerfi og þéttbýli stækkaði.

Hliðar áhrifin voru fjölþætt: stofnun nýrra stétta, vaxandi verkalýðshreyfingar, lengri vinnudagar og breytingar á menntun og lifnaðarháttum. Umhverfisáhrifin fylgdu, með mengun og breytingum á landslagi.

Ísland fylgdi iðnbyltingunni síðar. Atvinnulíf byggðist upp í upphafi á sjávarútvegi og landbúnaði, en síðar kom raforku- og iðnaðarframleiðsla sem byggðist á vatnsafli og nýjum tækni. Með aukinni orkunýtingu og alþjóðlegri tengingu urðu breytingarnar grunnur nútímalegs hagkerfis og samfélags Íslands.

---