gildissvið

Gildissvið er hugtak notað til að lýsa því hvaða atriði reglu, ákvörðun eða réttarákvæði nær til. Það segir til um umfang reglunnar og hvaða aðilar, atvik, landfræðilegar takmarkanir og tímabil hún á við. Í lögfræði er gildissvið grundvöllur réttrar túlkun og framkvæmd, þar sem það skilgreinir hvaða málefni reglurnar hafa áhrif á og hvaða takmarkanir gilda.

Gildissvið getur skipt í þætti sem oft eru notaðir til að greina umfang: efnislegt gildissvið (hvað reglunni nær til, til dæmis hvaða atvik eða starfsemi), landfræðilegt gildissvið (hvar reglurnar gilda, t.d. innan landamæra Íslands eða innan tiltekins svæðis) og tímabundið gildissvið (hvenær reglurnar gilda eða hvort þær eru takmarkaðar í tíma). Að greina þessi atriði hjálpar til við ákvörðun hvaða fyrirbæri eða aðilar heyra undir regluna og hvort hún átt við í tilteknu máli.

Gildissvið mótast af texta lagagreinarinnar, markmiði hennar og samhæfi við aðrar reglur. Í túlkun er oft leitað til markmiðs, lagakerfisins og samræmis. Ef ósamræmi kemur upp getur verið notuð aðferð eins og lex specialis eða teleology til að leysa það.

Dæmi um notkun: Lög sem gilda um öll fyrirtæki innan landsins hafa landfræðilegt gildissvið yfir Íslandi; efnislegt gildissvið getur tengst tilteknum atvinnugreinum eða tilteknu starfsleyfi; tímabundið gildissvið gildir aðeins í ákveðnu tímabili.