gelgit

Gelgit, deniz seviyesinin belirli aralıklarla yükselmesi ve alçalmasıdır. Bu hareket, Dünya ile Ay ile Güneş arasındaki kütleçekim kuvvetlerinin Dünya’nın kendi dönüşüyle etkileşmesi sonucunda meydana gelir. Ay’ın çekim kuvveti, okyanus sularında iki engebeli kabarmaya yol açar; bu kabarmalar dünyanın karşı tarafında ve ayak uyduran diğer bölgede oluşur, böylece kıyılarda yükselip alçalma görülür.

Kıyı bölgelerinde gözlenen gelgitler genelde iki yüksek ve iki alçak dalga şeklinde tekrarlanır; bu duruma semidiurnal, yani iki kez yükselmenin görüldüğü gelgit denir. Bazı bölgelerde tek bir yüksek ve bir alçak dalga düzeni (diurnal) ya da bu iki düzenin karışımı (karışık gelgit) hakim olabilir. Gelgitlerin şiddeti, coğrafya ve deniz tabanı derinliğiyle yakından ilişkilidir; dar kıyılar, sığ sular ve kıyıya yakın tabanlar gelgitleri daha belirgin kılar.

Zamanlama açısından bir lünar gün yaklaşık 24 saat 50 dakika sürer; bu nedenle kıyılarda gelgitler yaklaşık olarak 12 saat 25 dakikada bir değişir. Hava durumu ve rüzgarlar gelgitlerin görünümlerini geçici olarak değiştirebilir. Gelgitler, kıyı ekosistemlerini, balıkçılığı ve liman işlemlerini etkiler; ayrıca bazı bölgelerde yenilenebilir enerji üretimi amacıyla değerlendirilen gelgit enerjisi potansiyeline de sahip bulunur. Tidal olaylar tsunamiden farklıdır; uzun dalga boyları ve yavaş hareketleriyle karakterizedir.