forspárgildi

Forspárgildi er hugtak í tölfræði og læknisfræði sem lýsir líkum þess að tiltekinn mælingar- eða prófunarniðurstaða sé rétt fyrir raunverulega útkomu. Það segir okkur hversu vel próf eða líkan spáir fyrir um framtíðarviðburð, svo sem komu sjúkdóms eða ónæmisviðbragða, og er oft notað til að meta gildi læknisfræðilegra prófa og spálíkana.

Tvö grunnforspárgildi eru algengust: jákvætt forspárgildi (Positive Predictive Value, PPV) og neikvætt forspárgildi (Negative Predictive Value, NPV). PPV er hlutfall sannra jákvæðra niðurstaðna meðal jákvæðra niðurstaðna prófs. NPV er hlutfall sannra neikvæðra niðurstaðna meðal neikvæðra niðurstaðna prófs. Formúlurnar eru: PPV = True Positives / (True Positives + False Positives) og NPV = True Negatives / (True Negatives + False Negatives).

Forspárgildi eru háð útbreiðslu sjúkdóms í þýði, þ.e. prevalens. Hærri algengi eykur PPV en lækkar NPV, en lágt algengi eykur NPV en lækkar PPV. Þar af leiðandi er forspárgildi oft ekki inherent í prófinu sjálfu heldur einnig háð þeim hópi sem prófið notað er á. Áætlanir og túlkun forspárgilda þurfa því að taka tillit til staðbundinnar prevalens og aðstæðna.

Notkun forspárgilda nær yfir læknisfræði, lýðheilsu og þróun líkana; þau hjálpa til við að vera betur meðvitaður um raunverulega ávinning og takmarkanir prófa í mismunandi aðstæðum. Takmarkanir felast í sveigjanleika gagnvart þýði og í því að þau gera ráð fyrir réttmætri móttöku og notkun prófs.