etikë

Etikë (etika) është fusha e filozofisë që shqyrton moralitetin, vlerat dhe parimet që drejtojnë veprimet njerëzore. Ajo synon të përcaktojë çfarë është e drejtë dhe çfarë është e gabuar, si dhe mënyrat se si vlerat formojnë vendimet individuale dhe institucionale.

Historikisht, etika është zhvilluar nga traditat e lashta të Greqisë dhe Romës dhe nga kontribute të traditave fetare dhe kulturore në mbarë botën. Në filozofinë perëndimore moderne, figura si Kant, Bentham dhe Mill kontribuan në mënyrën se si kuptojmë detyrën, lumturinë dhe vlerat universale. Në traditat jo-perëndimore, etika është formuar përmes parimeve të drejtësisë, mirëqenies dhe detyrës brenda konteksteve kulturore.

Subfusha kryesore përfshijnë etiken normative (çfarë duhet të bëhet), metaetikën (natyrën e vlerave dhe arsyetimin e tyre) dhe etiken e aplikuar (për shembull bioetika, etika mjedisore, etika e biznesit dhe etika profesionale). Disa tradita flasin edhe për etikë komunitare dhe etikë kulturore.

Metodologjia përfshin arsyetimin racional, diskutimin e dilemmave morale dhe testimin e hipotezave me shembuj etike. Etika ka një rol të rëndësishëm në politikën publike, në krijimin e ligjeve dhe në praktikën profesionale, duke u përpjekur të balancojë interesat individuale me interesat e shoqërisë, si barazia, dinjiteti dhe përgjegjësia.