bakteríur

Bakteríur eru einfruma lífverur sem hafa ekki kjarna; þær eru prokaryótar. Gen þeirra liggja í einum hringlaga litningi og oft fylgir plasmíður sem geyma aukastarfsemi. Frumuvegg og frumuhimna hafa þær sem byggingareiginleika; sumar bakteríur hafa slímhjúp sem vegr fyrir sýkla og hjálpar við festingu. Bakteríur koma í mörgum lögun, t.d. hringlaga (kúkar), keilulaga (bakkílar) og snúnar (spirilla). Þær fjölga sér með hraðri skiptingu (binary fission) og sumar hafa svipu til hreyfingar.

Í efnaskiptum eru bakteríur mjög fjölbreyttar. Sum eru sjálfbjarga í næringu (autótrophar) og taka til sín orku úr ljósi eða ólífrænum efnum; aðrar nærast á lífrænu efni sem þegar hafa verið framleidd. Í náttúrunni gegna þær mikilvægu hlutverkum í niðurbroti efna og í hringrásum kolefnis, niturs og brennisteins. Þær eru víðar í jarðvegi, sjó, vatni og í lífverum.

Nýtanlegt gildi baktería er víðtækt: þær eru notaðar í gerjun, framleiðslu matvæla, lyfja og vísindalega tækni. En sumar bakteríur eru sjúkdómsvaldar og geta valdið faröldrum hjá fólki og dýrum. Dæmi um þekktar tegundir eru Mycobacterium tuberculosis, Escherichia coli, Staphylococcus aureus og Streptococcus spp. Öryggisráðstafanir, bólusetningar og gæði rannsóknir lagfæra smitsmit. Bakteríur gegna mikilvægu hlutverki í náttúrunni og hafa haft og hafa áfram mikil áhrif á loft, vatn og jarðveg.