Stjórnsýslulög

Stjórnsýslulögin eru helsta lagaframkvæmd íslenskrar stjórnsýslu og fjalla um málsmeðferð opinberra aðila. Þær taka til ákvarðana sem hafa áhrif á einstaklinga og lögaðila og leitast við að tryggja lögmæti, gagnsæi og sanngirni í vinnubrögðum stjórnvalda.

Meginreglur laga: ákvarðanir verða byggðar á lagaheimild, málsmeðferð því skrifleg og rökstudd; sá sem málið varðar hefur tækifæri til að tjá sig, leggja fram gögn og andmæla; málsgögn og ákvarðanir skulu veita aðgengi innan laga og með tilliti til persónuverndar.

Réttindi aðila: aðgangur að gögnum máli, réttur til að leggja fram sönnun og að upplýsa málið; tilkynningar- og andmælaréttur; fresti til kæru og réttur til að leita réttarúrrða fyrir dómstólum eða fyrir úrskurðarnefndir.

Eftirlit og úrræði: ákvarðanir sem teknar eru af opinberum aðilum eru bornar undir réttlætt eftirlit dómstóla fyrir lögmæti og málsmeðferð, og Umboðsmaður Alþingis getur rannsakað kvartanir vegna vanrækslu eða misferlis.

Gildissvið og umfang: reglurnar gilda um stjórnsýslu ríkisins og sveitarfélaga og ná til leyfisveitinga, félagslegra réttinda, skipulags-, umhverfis- og annarra ákvarðana sem varða borgara eða lögaðila.