Rómaiak

Rzymianie (łac. Romani) – mieszkańcy i obywatele państwa rzymskiego, obejmujący Republikę Rzymską (509 p.n.e.–27 p.n.e.) i Cesarstwo Rzymskie (27 p.n.e.–476 n.e. w zachodniej części; wschodnia część przetrwała jako Cesarstwo Bizantyjskie do 1453 r.). Językiem dominującym był łacina, a kultura rzymska rozprzestrzeniła się na obszar basenu Morza Śródziemnego i dalej.

Rzymianie wykształcili złożone społeczeństwo, w którym istnieli patrycjusze i plebejusze; obywatelstwo rzymskie rozszerzano stopniowo (np. edykt Karakalli 212 n.e.), co wpływało na prawa i obowiązki. Rodzina (familia) i klasa urzędnicza odgrywały kluczową rolę w polityce i gospodarce.

Politycznie Rzym przeszedł od monarchii do Republiki (senat, konsulowie, zgromadzenia), a następnie do Cesarstwa, w którym władza koncentrowała się w rękach cesarza. Prawodawstwo oparte na ius civile i ius gentium oraz prawo pretorskie regulowały życie obywateli i obcych. Imperium rozprzestrzeniło się na tysiące kilometrów dróg, prowincji i armii legionów.

Kultura rzymska obejmowała łacinę, literaturę (Cicero, Wergiliusz, Horacy), sztukę, inżynierię (drogi, akwedukty, mosty) i architekturę (Koloseum, Panteon). Religia początkowo była politeistyczna; z czasem nastąpiła chrystianizacja — Edykt milanski 313 r. zapewnił tolerancję religijną, a ostatecznie chrześcijaństwo stało się religią państwową.

Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 r. zakończył okres starożytności rzymskiej, chociaż Wschodnie Cesarstwo Rzymskie (Bizantyjskie) przetrwało do 1453 r. Dziedzictwo Rzymian obejmuje prawo, administrację, język łaciński i kulturową tradycję, które wpłynęły na późniejszy rozwój Europy.