qoidalariga

qoidalariga Uzbek tilidagi morfologik forma bo‘lib, “qoida” so‘zidan olingan qoidalar (qoida) ko‘plik shakli va egalik hali bilan bog‘lab, unga nisbatan yo’nalishni ifodalaydi. Bu form ko‘pincha tashkilotning yoki tizimning o‘z qoidalariga nisbatan “bu qoidalarga rioya qilish” yoki “bu qoidalar asosida harakat qilish” kabi ma’nolarni ifodalaydi. qoidalariga mazmunan “ular/qoidalarining” degan ma’noni ham anglatishi mumkin, ammo asosan yo‘nalish yoki majburiyatni ko‘rsatadi.

Morfologiya jihatidan, ildiz “qoida” ga ko‘plik tahlili (-lar) qo‘shilib “qoidalar” paydo bo‘ladi. Keyin uchinchi shaxs egalik qo‘shimchasi -i+ keladi va dative/allativ -ga qo‘shilib “qoidalariga” hosil bo‘ladi. Shunday qilib, qoidalariga birlashgan qoidalar, egalik va yo‘naltirish ma’nolarini birlashtiradi. Bu forma fe‘l yoki sifat bilan kombinatsiyada ishlatiladi va mustaqil holda qo‘llanmaydi.

Quyidagi misollar qoidalariga qo‘llanilishi mumkin:

Xodimlar qoidalariga rioya qilishga majbur.

Kompaniya qoidalariga rioya qilmaganlar jazolanadi.

Uning ish uslubi qoidalariga mos keladi, ya’ni qoidalarga mosligiga taalluqlidir.

Qo‘shimcha eslatmalar: qoidalariga ifodasi ko‘proq majburiyat yoki qonuniy/inoqiy tartiblarga rioya qilishni anglatadi; qoidalarga mos keladi degan ifoda esa moslik yoki moslashuvni ifodalaydi. Ceremonial yoki yuridik matnlarda qo‘shimcha aniq kontekst talab qilinadi.

See also: qoida, qoidalar, rioya qilish, mos kelmoq.