zinvullerissen

Zinvullerissen is een term uit de linguïstiek die verwijst naar zinsdelen en uitdrukkingen die in gesproken taal of informele geschreven taal voorkomen en geen proposionele inhoud dragen. Ze dienen eerder als houding- en cadansinstrumenten dan als informatieve elementen.

De term is een samengestelde benaming van zin en vuller en wordt in het Nederlands gebruikt om dergelijke elementen te benoemen. Zinvullerissen kunnen worden onderverdeeld in verschillende types, waaronder interjecties zoals uh en eh, en discourse markers zoals nou, eigenlijk en toch. Daarnaast bestaan langer gevormde uitdrukkingen als “om het zo maar te zeggen” of “zeg maar even” die in informele taal voorkomen.

Functies van zinvullerissen zijn onder meer het beheren van tempo en beurtwisseling, het verzachten van stelligheden, en het markeren van de sprekerhouding. Ze dragen bij aan de vloei van een gesprek en kunnen empathie of onzekerheid signaleren. In geschreven tekst dienen ze meestal als stilistische keuze en komen ze vooral voor in informele of journalistieke stijlen.

In onderwijs en taalkundig onderzoek worden zinvullerissen bestudeerd als onderdeel van discourse analysis en taalverwerving. Voor natuurlijke taalverwerking en spraaktechnologie kunnen ze de interpretatie van zinnen bemoeilijken of juist informatie geven over de houding van zender. Formeel schrijven wordt doorgaans vrijer van zinvullerissen.

Zie ook: discourse marker, filler word, hedging, spraaktempo.