wrijfkoppelingen

Wrijfkoppelingen, ook wel frictiekoppelingen genoemd, zijn mechanische koppelingen die koppel en beweging overdragen tussen twee assen door contact tussen twee frictieoppervlakken die onder druk tegen elkaar worden geperst. Ze bieden vaak een beperkte slip bij overbelasting, wat kan dienen als eenvoudige overbelastingsbeveiliging en als demping van trillingen.

Werking: twee frictie-elementen worden samengedrukt door een veer, drukelement of vloeistof. Het overdraagbare koppel hangt af van de wrijvingscoëfficiënt, de contactdruk en de straal; men hanteert een benadering T ≈ μ · F · r. Bij toenemende belasting vindt slip plaats zodra het gewenste slipkoppel is bereikt, waarna het koppel grotendeels constant blijft terwijl overtollige belasting als warmte verdwijnt. Overmatige slip leidt tot oververhitting en slijtage.

Typen: veelvoorkomende varianten zijn plaatwrijvingskoppelingen met meerdere frictieplaten, kegelkoppelingen en andere schijf-/plaatcombinaties. Droge uitvoeringen kennen geen smering; smeerbare varianten gebruiken olie of koelvloeistof voor betere temperatuurbewaking.

Materiaal en onderhoud: frictieoppervlakken bestaan uit staal of gietijzer met linings van keramiek, grafiet en asbestvrije composieten. Regelmatig onderhoud omvat inspectie van slijtage, vervanging van frictieplaten en controle van drukverstelling en koeling.

Toepassingen: wrijfkoppelingen komen voor in handschakelinrichtingen en automatische transmissies, in industriële machines als dempings- en overloadbescherming en in systemen waar slip noodzakelijk is.

Voordelen en nadelen: ze zijn compact en kosteneffectief, bieden ingebouwde slip en demping; nadelen zijn slijtage, warmteontwikkeling bij slip en de noodzaak van regelmatige vervanging van frictie-elementen.