worteluitlopers

Worteluitlopers zijn horizontaal groeiende wortels die vanuit een plant uitlopen en bij contact met de bodem nieuwe planten kunnen vormen. Ze komen vaak onder de grond of net onder het oppervlak voor en dienen als een vorm van vegetatieve voortplanting en klonale verspreiding, waardoor genetisch identieke kopieën van de ouderplant kunnen ontstaan.

Bij worteluitlopers groeit een vertakking van adventieve wortels langs of net onder de bodem. Waar knopen contact maken met de bodem, kunnen wortels zich wortelen en jonge scheuten ontwikkelen die uitgroeien tot onafhankelijke planten. Dit mechanisme vergemakkelijkt snelle kolonisatie van een gebied en kan voorkomen bij sommige houtige planten, vaste planten en grasachtige soorten. De uitlopers kunnen lange netwerken vormen die over aanzienlijke afstanden kunnen uitbreiden.

Worteluitlopers onderscheiden zich van andere vormen van vegetatieve voortplanting. Stolonen zijn meestal stengelachtige horizontale uitlopers die boven of vlak onder het maaiveld lopen en knopen dragen; rhizomen zijn ondergrondse stengels; worteluitlopers bestaan primair uit wortelachtige structuren en geven vaak scheuten die vanuit wortels of knopen ontstaan. Bij sommige bomen, zoals wilgen en populieren, komen wortelscheuten vaak uit de wortelgroei voort en vormen zo nieuwe individuen.

Ecologisch kunnen worteluitlopers zowel kansen als risico's met zich meebrengen: ze kunnen clonale populaties versterken en zo een plantensoort domineren in een gebied, maar ze kunnen ook ongewenste verspreiding mogelijk maken in tuinen of landbouw. Beheersing vereist meestal het verwijderen van uitlopers, het onderbreken van wortelverbindingen of gericht gebruik van bestrijdingsmiddelen. Het voorkomen van ongewenste uitbreiding kan soms door fysieke barrières, regelmatige inspectie en tijdig verwijderen van jonge uitlopers.