windcirculatie

Windcirculatie is het patroon van luchtstromen in de atmosfeer op wereldschaal dat warmte en vocht over het aardoppervlak verdeelt. Het ontstaat door de ongelijke verdeling van zonne-energie, de draaiing van de aarde en de interactie tussen warme en koude luchtmassa’s. Op grote schaal verdeelt de mondiale circulatie het klimaat in drie globale cellen per hemisfeer: de Hadley-cel, de Ferrel-cel en de Polaire cel. Door sterke opwarming bij de evenaar stijgt lucht op en koelt af als ze naar de polen beweegt, waarna ze daalt. De Corioliskracht buigt deze luchtstromen af, waardoor de windpatronen richting krijgen: in het noordelijk halfrond buigen winden naar rechts en in het zuidelijk halfrond naar links.

Het resultaat zijn kenmerkende windbanden: de passaatwinden die vanuit subtropische hogedrukgebieden naar de evenaar stromen (noordoostelijk in het noordelijk halfrond, zuidoostelijk in het zuidelijk halfrond), de winden uit het westen in de gematigde breedten en de polaire oostenwinden nabij de polen. Rond de evenaar ligt de ITCZ, een zone van sterke convectie en veel regen. De positie en intensiteit van deze systemen wisselen met het seizoen en met langetermijnveranderingen in het klimaat.

Op lokaal tot regionaal niveau ontstaan windpatronen door land-watercontrasten en terrein. Voorbeelden zijn zee- en landwinds, berg-/vallei-winden, katabatische en anabatische winden, en föhnachtige verschijnselen zoals de Chinook en de Föhn. Deze winden kunnen lokaal de temperatuur en neerslag sterk beïnvloeden en zo droogte- of natte periodes veroorzaken.

Windcirculatie speelt een cruciale rol in het verdelen van warmte en vocht en daarmee in het wereldklimaat en het weer. Veranderingen in deze circulatiepatronen, beïnvloed door ENSO en klimaatverandering, kunnen regionale weerspatronen en neerslag beïnvloeden.