voorkeursoplossingen

Voorkeursoplossingen is een begrip uit besliskunde en optimalisatie. Het verwijst naar oplossingen die door de besluitvormer worden verkozen boven andere opties, bijvoorbeeld wanneer meerdere oplossingen hetzelfde doel bereiken of wanneer meerdere criteria tegelijk moeten worden afgewogen volgens persoonlijke of organisatorische voorkeuren.

In zuivere optimalisatie kan er een verzameling optimale oplossingen bestaan. Een voorkeursoplossing is dan degene die wordt gekozen op basis van additionele criteria, zoals een secundair doel, een specifieke prioriteitsvolgorde of praktische beperkingen. In multicriteria- of multi-objective-optimalisatie wordt vaak gesproken van de oplossing die het beste aansluit bij vastgestelde voorkeuren of gewichten voor de criteria. Zij kan ook voortkomen uit een rangorderingsregel of een scoringsfunctie die de voorkeuren meet.

Hoe voorkeuren worden vastgesteld, varieert per context. Methoden omvatten preference elicitation, toewijzing van gewichten aan criteria, lexicografische volgorde, doelprogrammering en afstands- of score-gebaseerde rangordening. Bij meerdere criteria kunnen voorkeuren expliciet worden gemaakt en vertaald naar een enkel doel of naar een aangeduide trade-off.

Relatie tot Pareto-optimaliteit: voorkeuroplossingen vallen vaak binnen de set van Pareto-optimale oplossingen, maar kiezen uit die set vereist aanvullende criteria. Toepassingsgebieden omvatten logistiek en planning, ontwerp en engineering, economie en computerwetenschap. Een belangrijke kanttekening is dat de keuze voor een voorkeursoplossing subjectief kan zijn en afhankelijk is van de juistheid en transparantie van de vastgestelde voorkeuren en gegevens.