voedselbossen

Voedselbossen zijn landschappen die emuleren hoe een natuurlijk bos functioneert, maar zo zijn ontworpen dat ze voedsel en andere baten opleveren. Ze combineren houtige gewassen met kruid- en bodembedekkers in meervoudige, vaak-permanente polyculturen. Doel is een veerkrachtig systeem met weinig onderhoud en een langdurige oogst aan fruit, noten, kruiden en eetbare wortels, terwijl bodemstructuur, biodiversiteit en waterhuishouding worden verbeterd.

De oorsprong van het concept ligt in de permacultuurbeweging. Het idee van een “forest garden” werd oorspronkelijk ontwikkeld door Robert Hart in Engeland, en later verder uitgewerkt door permacultuurpioniers zoals Bill Mollison en David Holmgren. In Nederland en andere Europese landen is de term voedselebos de gangbare vertaling en toepassing van deze benadering, aangepast aan regionale planten en klimaatomstandigheden.

Ontwerp en lagen: voedselelementen worden geplaatst in meerdere lagen om ruimte en diversiteit optimaal te benutten. Veelvoorkomende lagen zijn: het kruidachtige bladerdek (permanente kruiden en eetbare planten), struiklaag (bessen en kleine fruitstruiken), onderbegroeiing of sublaag, boomlaag (fruittakken en grotere bomen), wijnlaag (klimplanten) en wortellaag (tubers en knollen). Naast eetbare gewassen worden stikstofbinders en bodem- en schaduwtolerante soorten toegepast om de bodemgezondheid te versterken.

Beheer en praktijken: voedseleborens vragen om zorgvuldige planning, gewaskeuze en minimale verstoring van de bodem. Veelgebruikte praktijken zijn mulchen, aanplant in guilds (planten die elkaar ondersteunen), periodiek snoeien, oogstende herbebossing en het bevorderen van nuttige insecten en biodiversiteit. Waterbeheer en bodemvruchtbaarheid spelen een cruciale rol.

Voordelen en uitdagingen: voedselbossen verhogen biodiversiteit, verbeteren bodem- en waterkwaliteit, verhogen lange termijn voedselzekerheid en bieden educatieve en sociale waarden. Uitdagingen zijn onder meer lange opbouwtijd tot significante oogsten, ruimte en investeringsbehoefte, geschikte plantkeuze voor het lokale klimaat en benodigde kennis voor onderhoud en ontwerp.