vluchtigen

Vluchtigen is een term uit de chemie die verwijst naar stoffen die bij kamertemperatuur of bij relatief lage temperaturen gemakkelijk verdampen. In het Nederlands worden ook termen als vluchtige stoffen of vluchtige organische stoffen (VOS) gebruikt. Vluchtigheid is verbonden met de dampdruk: hoe hoger de dampdruk van een stof bij een gegeven temperatuur, hoe sneller deze stof verdampt. De mate van volatiliteit hangt af van de sterkte van de intermoleculaire krachten en van het kookpunt van de stof.

De volatiliteit kan worden gekarakteriseerd aan de hand van de dampdruk en het kookpunt. Een hoge dampdruk bij een bepaalde temperatuur wijst op hoge vluchtigheid. Modellen zoals de Antoine-vergelijking of Henry's wet worden gebruikt om dampdruk bij verschillende temperaturen te voorspellen. Vluchtige stoffen bestaan vooral uit organische verbindingen; water is ook vluchtig, maar heeft doorgaans een lagere dampdruk dan veel oplosmiddelen. Voorbeelden van vluchtige organische stoffen zijn ethanol, aceton, tolueen, benzeen en di-ethyl ether.

Toepassingen en milieuaspecten: Vluchtige stoffen worden veelvuldig toegepast als oplosmiddelen, reagensen, geurstoffen en in de productie van verf en farmaceutische preparaten. In de milieukunde spelen VOC’s een belangrijke rol in luchtkwaliteit en smogvorming, omdat ze in reactie met ozon en andere oxidanten in de atmosfeer kunnen worden omgezet. Gezondheid: blootstelling aan hoge niveaus van vluchtige stoffen kan irritatie, toxische reacties of ademhalingsproblemen veroorzaken; daarom gelden ventilatie-eisen en blootstellingslimieten bij werkzaamheden met vluchtige stoffen.