verworvenheden

Verworvenheden is een term uit de biologie die verwijst naar kenmerken die een organisme tijdens zijn leven verwerft of ontwikkelt als gevolg van milieu, gebruik of misbruik, leren of verwondingen. In tegenstelling tot erfelijke kenmerken zijn verworvenheden doorgaans niet doorgegeven via de genetische code aan nakomelingen. In het dagelijks spraakgebruik wordt de term vaak gebruikt voor eigenschappen die iemand verwerft door training, ervaring of cultuur.

Historisch gezien werd verworvenheid vooral geassocieerd met de hypothese van Lamarck, waarin wordt betoogd dat kenmerken die ontstaan door bijvoorbeeld oefening of aanpassing aan de omgeving ook kunnen worden doorgegeven aan volgende generaties. Deze idee is in de moderne genetica grotendeels verworpen als algemene wetmatigheid voor evolutionaire verandering. Darwin’s theorie van natuurlijke selectie bleef centraal staan en zegt dat evolutie voortkomt uit variatie in erfelijke eigenschappen waarop de selectie werkt.

In de hedendaagse biologie is het grootste deel van verworvenheden geen erfelijke eigenschap. De meeste veranderingen die in iemands leven ontstaan, veranderen somatische cellen en beïnvloeden daardoor de persoon zelf, niet de nakomelingen. Er zijn wel onderzoeken naar epigenetische mechanismen waarbij omgevingsfactoren tijdelijke veranderingen in genexpressie kunnen veroorzaken die in beperkte mate over generaties kunnen worden doorgegeven, maar deze overdracht is zeldzaam en niet een algemeen mechanisme voor evolutie. Desondanks blijft de traditionele term verworvenheden nuttig als aanduiding voor kenmerken die losstaan van de genetische erfenis.