vergrijzingsindicatoren

Vergrijzingsindicatoren is een verzamelnaam voor statistische maatstaven die de veroudering van een bevolking weergeven. Ze meten hoe de leeftijdsstructuur verschuift door factoren als dalende geboortecijfers, langere levensverwachting en migratie, en worden gebruikt om toekomstige druk op maatschappelijke sectoren te verkennen en beleid te sturen.

Tot de meest gebruikte indicatoren behoren het aandeel personen van 65 jaar en ouder (65+), de ouderdomsafhankelijke afhankelijksheidsratio (OADR) oftewel het aantal ouderen per honderd jongeren en werkenden, en de verdeling van ouderen over leeftijdsgroepen als 65–74, 75–84 en 85+. Ook de mediane leeftijd van de bevolking en de levensverwachting bij geboorte en bij 65 jaar zijn gangbare maatstaven. Daarnaast worden gezondheidsindicatoren zoals de gezonde levensverwachting (HALE) toegevoegd om niet alleen de hoeveelheid, maar ook de kwaliteit van oud zijn te beschrijven. Soms wordt ook gesproken van de vergrijzingsindex of de vergrijzingsratio, die de verhouding tussen ouderen en jongeren samenvat.

Data worden verzameld door statistische instanties zoals CBS (Nederland), Eurostat, OECD, de UN Population Division en de Wereldbank. Voor regionale vergelijkingen worden vaak harmoniseerde definities gebruikt, maar er bestaan verschillen in leeftijdsgrenzen (bijv. 60 of 65) en in de invloed van migratie, wat de vergelijkbaarheid beïnvloedt.

Toepassingen van vergrijzingsindicatoren liggen in beleidsdossiers zoals pensioenen en zorgfinanciering, arbeidsparticipatie en arbeidsmarktbeleid, woning- en infrastructuurplanning, en regionale verkenningen van toekomstige zorg- en ondersteuningsbehoeften. Beperkingen betreffen definities, datakwaliteit, tijdigheid en de onzekerheid van prognoses bij toekomstige demografische ontwikkelingen.