vergankelijke

Vergankelijke is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord met de kernbetekenis kortstondig, tijdelijk of perishable. Het wordt gebruikt voor zaken die niet blijvend zijn en die uiteindelijk verdwijnen of vergaan. In literaire en filosofische context duidt vergankelijkheid doorgaans op de vergankelijkheid van menselijk bestaan en van de wereld; dit thema komt veel voor in poëzie, religieuze literatuur en reflectieve teksten. Het tegenovergestelde is blijvend of duurzaam. Verwante woorden zijn vergankelijkheid (zelfstandig naamwoord), tijdelijk, vluchtig, kortstondig. In het dagelijkse taalgebruik kan vergankelijk zowel neutraal als poëtisch klinken.

Etymologie en woordgebruik: vergankelijke is afgeleid van vergankelijk, waarin het voorvoegsel ver- en de relatie tot vergaan of verdwijnen een rol spelen. De vorm vergankelijke komt voor wanneer het bijvoeglijk naamwoord voor een bepaald zelfstandig naamwoord staat, zoals in “de vergankelijke toestand” of “vergankelijke dingen.” Het bijvoeglijk naamwoord kan in meerdere syntactische constructies voorkomen en draagt dan een nuance van naderend eindpunt of veranderlijkheid.

Toepassingsgebieden: vergankelijkheid wordt veel genoemd in de kunsten en in religieuze en ethische discussies, waar mensen nadenken over de eindigheid van tijd, het bewaren van herinneringen en het waarderen van het huidige moment. In cultuurgeschiedkundige context kan vergankelijkheid mede verwijzen naar mode, trends en technologische ontwikkelingen die snel veranderen.

Zie ook: vergankelijkheid, tijdelijkheid, vluchtigheid, mortaliteit, memento mori.