verbuigingsuitgangen

Verbuigingsuitgangen zijn de achtervoegsels die de grammaticale functie van een woord aangeven in het Nederlands. Ze komen voor bij verschillende woordsoorten en markeren zaken zoals meervoud, bezit, en werkwoordstijd of verbuigingen van bijvoeglijke naamwoorden. Ze vormen een belangrijk onderdeel van de morphologie van het Nederlands.

Bij zelfstandige naamwoorden markeren verbuigingsuitgangen meestal het meervoud en soms het bezit. Het meervoud is meestal -en of -s (tafel → tafels, boek → boeken); sommige woorden krijgen een apostrof bij de -s-vorm (auto’s). Het bezit wordt uitgedrukt met een possessieve uitgang -s of -’s (Jan’s auto) of via de constructie ‘van’ + zelfstandig naamwoord.

Bijvoeglijke naamwoorden krijgen vaak een -e wanneer ze samen met een bepaald lidwoord staan en het zelfstandig naamwoord enkelvoud is, bijvoorbeeld: de grote auto, het grote huis. In andere contexten kan het zonder -e blijven, bijvoorbeeld bij een onbepaald lidwoord: een grote auto. In meervoudige of definitieve contexten kan de -e ook optreden afhankelijk van determiners en getal.

Werkwoorden dragen verschillende uitgangen afhankelijk van tijd en persoon. In de tegenwoordige tijd krijgen regelmatige werkwoorden voor de tweede persoon enkelvoud en de derde persoon enkelvoud vaak een -t: jij werkt, hij werkt. De plurale vormen hebben doorgaans geen uitgang: wij werken, zij werken. De verleden tijd van zwakke werkwoorden eindigt meestal op -te of -de in enkelvoud (ik werkte, jij werkte), en op -ten of -den in meervoud (wij werkten, zij werkten). Het voltooid deelwoord krijgt meestal ge- en eindigt op -d of -t: gewerkt.

Verbuigingsuitgangen kunnen onregelmatig zijn en variëren per woord en dialect. Een exact overzicht vereist per woord specifieke regels en uitzonderingen.