uitgebrand

Uitgebrand is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord en het participium van het werkwoord uitbranden. Het duidt aan dat iets volledig door vuur is verwoest, of figuurlijk: iemand is uitgebrand wanneer hij of zij uitgeput is door langdurige stress of overmatige inspanning. De term wordt in zowel fysieke als psychologische contexten gebruikt en kan ook als zelfstandig naamwoordlichtergang worden ingezet in spreektaal: “een uitgebrand pand” of “iemand is uitgebrand”.

In de letterlijke betekenis verwijst uitgebrand naar voorwerpen, gebouwen of gebieden die door brand zodanig zijn beschadigd dat ze grotendeels zijn verbrand of verloren gegaan. Een uitgebrand pand heeft meestal ernstige structurele schade en weinig tot geen bruikbare resten.

In de figuurlijke betekenis wordt uitgebrand vooral toegepast op mensen die door langdurige inspanning, hoge werkdruk of chronische stress een toestand van mentale en lichamelijke uitputting bereiken. In het dagelijks taalgebruik hoor je vaak dat iemand “uitgebrand” is; in medische of psychologische context wordt vaker gesproken over burn-out of burn-out-syndroom. De uitdrukking geeft een informele, alledaagse connotatie van burnout.

Etymologie: uit- is een voorvoegsel dat voltooid of volledig aanduidt, en branden betekent verbranden. Samen geeft uitgebrand aan dat iets volledig is verbrand of uitgeput geraakt.

Zie ook: brand, uitbranden, burnout, burn-out.