uitdruktelijk

Uitdrukkelijk is een Nederlands woord dat als bijvoeglijk naamwoord en als bijwoord wordt gebruikt. Het betekent duidelijk en zonder ambiguïteit tot uitdrukking gebracht, ofwel wat expliciet is genoemd of afgesproken. Het geeft een sterke nadruk aan wat iemand heeft gezegd of vastgesteld, zodat geen misverstand kan bestaan over de bedoelde betekenis of consequentie.

Het woord is afgeleid van het werkwoord uitdrukken, met het achtervoegsel -lijk waardoor het een bijvoeglijk- bijwoordsvorm krijgt. De correcte spelling in standaard Nederlands is uitdrukkelijk. Uitdruktelijk is een veelvoorkomende foutieve variant; de spelling met dubbele k blijft de norm in officiële en taalkundige bronnen.

Gebruik en toepassingen: in formele en juridische teksten wordt uitdrukkelijk vaak gebruikt om aan te geven dat iets expliciet is toegestaan, vermeld of vereist. Voorbeelden: “Uitdrukkelijk vermeldt het contract dat…” of “De wet vereist uitdrukkelijke toestemming.” Het geeft tegenovergestelde aan van impliciet of stilzwijgend. Synoniemen zijn expliciet, duidelijk en ondubbelzinnig. De term kan zowel betrekking hebben op toelating of afspraak (uitdrukkelijke toestemming) als op een waarschuwings- of bevestigingssignaal (uitdrukkelijk aangegeven).

Openbare en communicatieve contexten: buiten juridische teksten kan uitdrukkelijk ook aangeven dat iets nadrukkelijk moet worden begrepen of nageleefd. Het kan functioneren als versterkend element in discussies, beleidsdocumenten en instructies, waar verduidelijking of zekerheid gewenst is. Antoniem is impliciet of stilzwijgend.