transitieerbaar

Transitieerbaar is een begrip in beleid en onderzoek dat beschrijft in hoeverre een systeem, regio, organisatie of technologie geschikt is om een gewenste transitie te ondergaan naar een toekomst met minder koolstof, meer circulariteit en grotere maatschappelijke inclusie. Het begrip benadrukt zowel technische aanpasbaarheid als sociale draagvlak en governance-voorwaarden die nodig zijn om veranderingen geleidelijk en met beperkt maatschappelijk ongemak door te voeren.

De term is afgeleid van transitie (overgang) en het achtervoegsel -eerbaar, dat in het Nederlands doorgaans betekent “mogelijk om te…”. In die zin verwijst transitieerbaar naar de capaciteit van een entiteit om te veranderen richting een doeltoestand, en naar de betekenisvolle voorwaarden die die verandering mogelijk maken.

Kenmerken van transitieerbare systemen omvatten flexibiliteit, modulariteit, robuuste data-infrastructuren en open standaarden, evenals investeringszekerheid en sociale acceptatie. Een transitieerbaar systeem faciliteert aanpassingen zonder onnodige kosten of verstoringen, kan stap voor stap evolueren en biedt ruimte voor onafhankelijke innovatie door verschillende actoren.

Toepassingsgebieden liggen onder meer in de energietransitie, mobiliteit, gebouwde omgeving, industrie en landbouw, evenals in digitale en economische transities. Evaluatie van transitieerbaarheid gebeurt via criteria zoals adaptabiliteit, schaalbaarheid, veerkracht, kostenefficiëntie en maatschappelijke draagvlak, vaak ondersteund door scenario-analyses en governance-ramingen.

Kritiek en grenzen van het begrip zijn onder meer dat transitieerbaarheid contextafhankelijk is en moeilijk te meten in absolute termen. Desal dit begrip kan helpen bij het structureren van doelbeelden, investeringskeuzes en samenwerking tussen overheden, bedrijven en burgers.