torenklokken

Torenklokken zijn grote klokwerken die in de torens van kerken, kathedralen en andere stedelijke gebouwen hangen. Ze geven tijd aan de omgeving en regelen het geluid van de klokken, vaak door op hele uren te luiden en vaak ook kwartieren te klokken. In tal van steden in Nederland en Vlaanderen vormen torenklokken een herkenbaar onderdeel van het erfgoed en van het stadsgeluid.

Historisch gezien ontstonden mechanische torenuurwerken in de middeleeuwen. In de loop van de 16e tot 18e eeuw werden ze steeds verfijnder. De uitvinding van het slingeruurwerk door Christiaan Huygens in de 17e eeuw maakte klokken aanzienlijk preciezer, wat ook de gelijkmatige werking van torensluiters en slagwerktuigen ten goede kwam. Aanvankelijk waren de klokgangen vaak zwaar afhankelijk van handmatige aansturing; later werd het systeem grotendeels mechanisch gegroeid rondom gewichtgedreven aandrijving en een slingerverzet.

Mechanisch gezien bestaan torenklokken doorgaans uit een gaande aandrijving die de tijd meet met een klokwerk en een aparte slagwerk- of slagtrain die de klokken laat luiden. Een slinger of pendulum regelt de snelheid, terwijl een ratel- of ankerverzet de beweging omzet in regelmatige stappen. Voor het geluid zorgen meestal een hoofdklok en aparte luidende klokken die op uurslag en soms kwartieren reageren. Sommige torenklokken zijn of werden voorzien van aanvullende systemen om te koppelen met een carillon of een geautomatiseerd klokkenspel.

Moderne torenklokken kunnen geautomatiseerd of elektrisch aangestuurd zijn, wat onderhoud en betrouwbaarheid vergroot. Veel klokken worden gekoesterd als erfgoed en blijven in gebruik dankzij gespecialiseerde restaurateurs en klokkengieters. Het onderhoud behoudt niet alleen de tijdsweergave maar ook de cultuurwaarde van de klok en het geluid van de toren.