tijdversnelling

Tijdversnelling is een term die in het Nederlands op verschillende manieren wordt gebruikt. In wetenschappelijke contexten verwijst men doorgaans naar tijddilatatie (tijdsdilatatie): tijd verloopt anders voor waarnemers in beweging ten opzichte van elkaar of in verschillende zwaartekrachtsvelden. In informele of technologische zin kan "tijdversnelling" ook slaan op het sneller laten verlopen van tijd in een simulatie, film of spel.

Tijddilatatie in de speciale relativiteit: als een klok met een aanzienlijke snelheid ten opzichte van een andere waarnemer beweegt, tikt die klok langzamer. Voor de waarnemer buiten de beweging verloopt de tijd van het bewegende systeem langzamer. De mate van dilatatie wordt gegeven door de factor γ = 1 / sqrt(1 - v^2/c^2).

Gravitationele tijddilatatie (algemene relativiteit): klokken dichter bij een massief object verlopen langzamer dan klokken verder weg. Het effect is experimenteel bevestigd en heeft praktische consequenties, zoals de dagelijkse correcties van GPS-signalen die rekening houden met verschillende zwaartekrachtsniveaus.

Toepassingen en contexten: in technologie en media wordt tijdversnelling vaak gebruikt om processen sneller te laten verlopen, bijvoorbeeld in simulaties of tijdsbeelden zoals time-lapse video. In de natuurkunde blijft de term tijddilatatie de standaardaanduiding voor het verschijnsel.

Samenvatting: tijd is relatief en afhankelijk van het referentiekader; de belangrijkste vormen van tijddilatatie zijn beweging (speciale relativiteit) en zwaartekracht (algemene relativiteit).