tijdsindelingen

Tijdsindelingen zijn de systemen die mensen gebruiken om tijd op te delen en te organiseren. Ze omvatten basiseenheden zoals seconde, minuut en uur, en grotere vanzelfsprekendheden zoals dag, week, maand en jaar. Daarnaast verwijst de term vaak naar cultuur- en contextgebonden periodes, zoals school- of fiscale termijnen. Tijdsindelingen maken planning, telling en communicatie mogelijk, zowel lokaal als wereldwijd.

Historisch gezien ontwikkelden samenlevingen diverse kalenders en tijdmetingen. Lunisolaire en maankalenders kwamen voor in oude culturen, terwijl later solare kalenders en meer precieze regelingen de tijdmeting verfijnden. De gregoriaanse kalender, ingevoerd in 1582, corrigeerde afwijkingen in de kalenderlengte. De dag werd doorgaans vastgesteld op 24 uur; uren, minuten en seconden werden als tijdseenheden gestandaardiseerd met mechanische klokken en later met atoomklokken. Moderne tijdmeting is gebaseerd op de SI-seconde en UTC als wereldwijd referentietijd, met tijdzones en soms zomertijd voor civil time.

Veel voorkomende indelingen zijn dag, minuut, seconde; week (7 dagen); maand (28 tot 31 dagen); jaar (gebaseerd op de omloop van de aarde rond de zon). Grotere periodes zoals decennium, eeuw en millennium worden in geschiedenis en planning gebruikt. Daarnaast bestaan er culturele variaties, met lunisolaire of religieus bepaalde kalenders naast de gregoriaanse kalender, en specifieke indelingen in economie en onderwijs zoals kwartalen, semesters of termen.

In internationale toepassingen worden tijd- en datumindelingen vaak gestandaardiseerd via ISO 8601 (bijv. YYYY-MM-DDThh:mm:ss) en via de IANA-tijdzone-database. De keuze van tijdindelingen beïnvloedt communicatie, transport en financiën en varieert per regio en context.