tandwielaandrijving

De tandwielaandrijving is een mechanisch systeem dat twee of meer tandwielen in elkaars tanden laat grijpen om beweging en kracht over te dragen tussen assen. De overbrengingsverhouding, bepaald door het aantal tanden van het aangedreven en het aandrijvende tandwiel, bepaalt snelheid en koppel. Een tandwielaandrijving levert doorgaans een vaste verhouding en staat bekend om nauwkeurigheid en betrouwbaarheid.

Er bestaan verschillende typen tandwielen en tandwielsets. Rechte tandwielen hebben rechte tanden en bieden robuuste overbrenging. Schuine of spiraalvormige tandwielen lopen stiller en dragen zwaarder contact. Kegeltandwielen laten een overdracht toe tussen assen die onder een hoek staan, vaak 90 graden. Wormwielen leveren hoge reducties en kunnen zelfremmend zijn. Voor compacte systemen worden planetair (epicyclic) tandwielaandrijvingen toegepast, waarbij meerdere tandwielen in een compacte structuur samenwerken.

Toepassingen: tandwielaandrijvingen zijn fundamenteel in vele apparaten en systemen, zoals auto-transmissies, reductiekasten in de industrie, klokken, gereedschapsmachines en robotica.

Voordelen: hoge belastbaarheid, consistente verhouding, weinig slip, efficiëntie bij goed ontwerp en compacte vorm.

Nadelen: kosten bij precisie, slijtage en onderhoud, smering en afdichtingen zijn vereist, en bij hoge snelheden kunnen geluid en trillingen toenemen.

Onderhoud: regelmatige smering en controle van het smeermiddel, inspectie op slijtage en beschadigingen, controle van speling (backlash) en uitlijning van assen; tijdig onderhoud en vervanging waar nodig.