steekproefsgewijze

Steekproefsgewijze is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat aangeeft dat een handeling, controle of evaluatie plaatsvindt op basis van steekproeven in plaats van op de volledige populatie. Het begrip wordt veel gebruikt in kwaliteitscontrole, audits, onderzoek en data-analyse om werk en middelen efficiënt te verdelen.

De term is afgeleid van steekproef, een representatieve subset van objecten of gevallen, en gewijze, wat verwijst naar de manier waarop iets gebeurt. Steekproefsgewijs handelen impliceert dus dat men besluiten neemt op basis van een geselecteerde groep waargenomen gevallen in plaats van alle gevallen te observeren.

In de praktijk betekent steekproefsgewijs werken dat een hoeveelheid items of gevallen selectief wordt onderzocht om daar conclusies over de gehele populatie aan te verbinden. De onderzoeksresultaten leveren echter onzekerheid en foutmarges op die afhangen van de steekproefgrootte, de toevalsbewaring van de selectie en het toegepaste model.

Toepassingsgebieden zijn onder meer kwaliteitscontrole in productie, toezichts- en auditprocessen, epidemiologisch onderzoek, marktonderzoek en compliance-controles. Methoden voor de selectie van steekproeven variëren en kunnen random, systematisch, gestratifieerd of op andere gespecificeerde manieren plaatsvinden.

Voordelen zijn onder meer een lagere kostprijs, snellere besluitvorming en minder inspanning dan bij volledige telling, terwijl nadelen bestaan uit mogelijke vertekening en onzekerheid bij het extrapoleren van de bevindingen naar de hele populatie.

Zie ook: steekproef, statistiek, kwaliteitscontrole, audit.