stammogelijkheid

Stammogelijkheid is een term uit de morfologie die verwijst naar de mogelijkheid van een woordstam om samen te gaan met bepaalde affixen of met specifieke morfologische patronen binnen een taal. Het Describeert welke stammen binnen een woordfamilie kunnen voorkomen in verschillende vormen, en welke vormveranderingen daarbij productief zijn.

In de praktijk gaat stammogelijkheid over stemklassen of stemtypes: bepaalde stammen kunnen bijvoorbeeld wel of niet deelnemen aan een bepaald conjunctie- of meervoudsvormingspatroon, en sommige stammen vertonen afwisseling (allomorfie) afhankelijk van de grammaticale context. Die afwisseling kan fonetisch of fonologisch van aard zijn, zoals klinkerveranderingen, klankwijzigingen aan het eind van de stam of het toevoegen van een suffix dat zich aan de stam aanpast.

Een opvallend voorbeeld uit het Nederlands is de meervoudsvorming van sommige woordklassen waarin de stam alternatie vertoont of waarin de klank van de stam meervoudige suffixen beïnvloedt. Bijvoorbeeld een woord waarvan de stam verandert bij meervoud (of bij derivatie) waardoor de vorm van de affix afhangt van de stam zelf. Dergelijke patronen illustreren hoe stammogelijkheid structurele keuzes binnen een woordvormingsysteem bepaalt.

Stammogelijkheid is relevant voor lexicografie, taaltypologie en computerlinguïstiek, omdat het helpt begrijpen welke woorden passen in welke morfologische regels en hoe automatische analyse- of generatie-algoritmes stamvarianten moeten herkennen en produceren.

Zie ook morfologie, stam (taalwetenschap), allomorfie, inflectie en woordvorming.