smeerbaarheid

Smeerbaarheid is de eigenschap van een semi-vaste of vloeibare stof om onder een bepaalde belasting gemakkelijk en gelijkmatig over een oppervlak te worden uitgesmeerd. De term wordt veel gebruikt bij crèmes, zalven, gels en lijmiddelen en is relevant voor farmaceutische, cosmetische en medische producten. Een hoge smeerbaarheid vergemakkelijkt de toepassing en draagt bij aan een consistente dosering en een aangenaam gevoel op de huid; een lage smeerbaarheid kan de toepassing bemoeilijken en leiden tot ongelijkmatige einddoses.

Smeerbaarheid hangt af van de rheologische eigenschappen van een product, zoals viscositeit, yield-stress en niet-newtoniaanse gedrag. Producten met yield-stress vereisen een drempelbelasting om te gaan vloeien; door beweging en shear-thinning kan de stof bij smering gemakkelijker stromen. Ook oppervlakte-eigenschappen zoals oppervlaktespanning en contacthoek ten opzichte van het substraat spelen een rol, evenals temperatuur, droogtijd en verdamping van water of oplosmiddelen.

Metingen van smeerbaarheid kunnen variëren, maar komen meestal neer op een spread-test of een parallelplaat-meetinstrument. Bij een eenvoudige spread-test wordt een vaste hoeveelheid product tussen twee plateaus geplaatst onder een voorgeschreven gewicht; na een bepaalde tijd wordt de diamater of het behandelde oppervlak gemeten. Meer geavanceerde methoden gebruiken rheometers om de relatie tussen spanning, stroperigheid en beweging te karakteriseren.

Toepassingen en kwaliteitscontrole richten zich op een balans tussen smeerbaarheid, stabiliteit en gebruikservaring. Te hoge smeerbaarheid kan leiden tot onverzadigde dekking of residu, terwijl te lage smeerbaarheid het aanbrengen bemoeilijkt.