situatiebewustzijn

Situatiebewustzijn (situational awareness, SA) is het vermogen om relevante elementen in de omgeving waar te nemen, de betekenis daarvan te begrijpen en de toekomstige toestand daarvan te voorspellen. In dynamische omgevingen is SA essentieel voor veiligheid en prestaties. Volgens het veelgebruikte model van Endsley bestaat SA uit drie niveaus: waarnemen (elementen in de omgeving), begrijpen (relaties en betekenis) en voorspellen (toekomstige toestand).

Toepassingsgebieden zijn onder meer de luchtvaart, defensie, gezondheidszorg, noodhulp, transport en industriële systemen. Het begrip SA helpt bij snelle, weloverwogen besluitvorming in veranderende omstandigheden.

Factoren die SA beïnvloeden zijn onder meer taakbelasting, complexiteit, tijdsdruk, stress, vermoeidheid, afleiding, ruis en informatieoverload. Training, ervaring, teamwork en effectieve communicatie vergroten SA, terwijl slecht ontworpen automatisering de SA kan verlagen.

Verbetering en evaluatie: training met scenario's, checklists, operationele procedures en crew resource management. Ontwerpen van mens-machine interfaces die relevante informatie helder presenteren draagt bij aan SA. SA kan worden gemeten met methoden zoals SAGAT (Situational Awareness Global Assessment Technique) en SART (Situational Awareness Rating Technique).