referentieonderzoek

Referentieonderzoek is een systematische zoektocht naar, selectie van en evaluatie van bronnen die relevant zijn voor een specifieke onderzoeksvraag, project of besluit. Het doel is om de onderbouwing van bevindingen te controleren, tegenstrijdige bewijzen te identificeren en een overzicht te geven van wat bekend is over het onderwerp. Het begrip wordt toegepast in wetenschap, beleid, journalistiek en professionele dienstverlening.

Hoewel referentieonderzoek elementen van een literatuurstudie bevat, ligt de nadruk op bronkritiek en verificatie van de referenties zelf. Het gaat om het beoordelen van betrouwbaarheid, validiteit, actualiteit en representativiteit van bronnen, evenals het traceren van citatieketens en routinematig controleren van feiten.

Procesmatig omvat referentieonderzoek het formuleren van een duidelijke vraag; het ontwikkelen van een zoekstrategie met trefwoorden, databanken en grey literature; het selecteren van bronnen volgens inclusie- en exclusiecriteria; het extraheren van relevante kenmerken zoals onderwerp, type bron, publicatiedatum en betrouwbaarheid; het kritisch beoordelen van kwaliteit en mogelijke bias; en het synthetiseren van bevindingen met een transparante documentatie van de methode zodat anderen kunnen reproduceren.

De uitvoer bestaat uit een referentielijst, een samenvatting van wat betrouwbaar bekend is, conclusies over lacunes en aanbevelingen voor vervolgonderzoek of besluitvorming. Kwaliteitscriteria omvatten transparantie van de zoekstrategie, relevantie, volledigheid, objectiviteit en eerlijk rapporteren van beperkingen.

Toepassingsgebieden omvatten academisch onderzoek, beleidsontwikkeling, due diligence bij aanbestedingen en journalistieke verificatie. Beperkingen zijn onder tijdsdruk, publicatiebias, taal- en beschikbaarheidsbias. Best practices zijn preregistratie van de zoekstrategie, afspraken over inclusiecriteria en het opnemen van meerdere bronnen en perspectieven.