referentiegroepen

Referentiegroepen zijn groepen waarmee individuen zichzelf vergelijken en die dienen als normatieve standaard voor opvattingen, houdingen en gedrag. Ze spelen een belangrijke rol in socialisatie en identiteitsvorming, omdat ze aangeven welk gedrag als passend of wenselijk wordt gezien.

Zij kunnen worden onderverdeeld in concrete referentiegroepen—waar mensen daadwerkelijk lid van zijn of contact mee hebben, zoals familie, vrienden, klasgenoten of collega’s—and aspirational referentiegroepen, waarmee iemand zich identificeert maar waartoe hij (nog) niet behoort of waarvan men hoopt deel uit te maken.

De invloed van referentiegroepen verloopt via meerdere mechanismen. Normatieve druk stimuleert conformiteit aan wat de groep als gepast beschouwt. Informatieve invloed ontstaat wanneer men de mening of informatie van de groep als juist beschouwt en deze gebruikt om eigen opvattingen bij te stellen. Sociale vergelijking houdt in dat men zichzelf en eigen prestaties vergelijkt met die van de groep, wat leidt tot positieve of negatieve afwijkingsgevoelens en gedragsaanpassingen.

Effecten omvatten veranderingen in houding en waarden, consumptiegedrag, politieke opvattingen en carrièrekeuzes. De sterkere invloed treedt op bij een grotere identificatie met de groep, wanneer de referentiegroep als relevant wordt ervaren en bij onzekerheid over eigen opvattingen of gedrag.

Onderzoek naar referentiegroepen maakt gebruik van enquêtes, experimentele studies en sociale netwerkanalyses. In marketing en andere vakgebieden helpen ze uit te leggen waarom mensen kiezen wat hun peers kiezen of zich associëren met bepaalde beelden en normen.