rechtskrachtig

Rechtskrachtig betekent dat een uitspraak, besluit of schriftelijke vaststelling zijn wettelijke werking heeft gekregen en onafwendbaar is voor de betrokken partijen. De beslissing is dan definitief en kan niet meer op gewone gronden aanvecht worden in een volgende procedure tussen dezelfde partijen over dezelfde rechtsstrijd. In de Nederlandse praktijk spreekt men vaak van formele rechtskracht en inhoudelijke rechtskracht (ook wel gezag van gewijsde genoemd).

Formele rechtskracht houdt in dat, zodra de termijn voor beroep of hoger beroep is verlopen zonder tijdig beroep, de beslissing onherroepelijk is. De betrokken rechter of administratie kan daarna niet opnieuw over dezelfde zaak oordelen in dezelfde procedure, behalve in uitzonderingen die de wet mogelijk toestaat (bijv. cassatie of bijzondere rechtsmiddelen). Inhoudelijke rechtskracht betreft het gezag van de uitspraak ten aanzien van de feiten en rechtsstrijd: de beslissingen kunnen over de overeengekomen kwestie(n) niet opnieuw aan de orde komen tussen dezelfde partijen in latere procedures, behoudens de grenzen van de wet.

Deze rechtskracht heeft ook praktische werking: de uitspraak is uitvoerbaar en kan worden ten uitvoer gelegd, wat betekent dat uitvoering of maatregelen kunnen plaatsvinden ondanks latere beroepen tegen andere aspecten van de zaak. Rechtskracht kan dus zowel de mogelijkheid om hernieuwd te procederen beperken als de daadwerkelijke handhaving van de uitspraak mogelijk maken.

Rechtskracht is vergelijkbaar met res judicata in veel juridische systemen en vormt een fundamenteel principe om eindigheid en zekerheid in rechtsverhoudingen te waarborgen.