prikkelgevoelig

Prikkelgevoelig is een eigenschap waarbij iemand een verhoogde gevoeligheid heeft voor zintuiglijke prikkels zoals geluid, licht, geuren, aanraking en temperatuur. Prikkels kunnen sneller als vervelend of overmatig worden ervaren en leiden bij sommige mensen tot stress of vermoeidheid. Het begrip beschrijft meestal een variatie in sensorische verwerking en is geen op zichzelf staande diagnose.

Het begrip komt voor bij mensen met autisme of ADHD, maar ook bij mensen zonder deze aandoeningen. Het wordt vaak beschreven als sensorische overprikkeling of sensorische verwerkingsproblemen.

Veelvoorkomende prikkels zijn luid geluid, fel licht, sterke geuren en onrustige omgevingen. Prikkelgevoeligheid kan zich uiten in spanning, concentratieproblemen, prikkeluitputting of snelle irritatie, vooral in drukke of onvoorspelbare situaties.

Oorzaken zijn complex en omvatten verwerkte signalen in de hersenen, genetische aanleg en omgevingsfactoren. Er is geen enkelvoudige oorzaak of behandeling; prikkelgevoeligheid wordt vaak gezien als een variatie in sensorische verwerking.

Beheer en ondersteuning richten zich op het verminderen van overprikkeling en het vergroten van draagkracht. Voorbeelden zijn omgevingsaanpassingen (geluidsreductie, dimbaar licht, rustige ruimtes), voorspelbare routines, en hulpmiddelen zoals oordopjes en comfortabele kleding. In onderwijs en werk kan begrip en redelijke aanpassingen helpen.