prikkelbaardarmsyndroom

Prikkelbaardarmsyndroom is geen gangbare medische term. De gebruikelijke benaming is prikkelbaar darm syndroom (PDS) of IBS. Het betreft een veel voorkomende functionele aandoening van de darmen waarbij klachten langer dan enkele maanden bestaan en er bij standaard onderzoeken geen structurele oorzaak wordt aangetoond.

Definitie en kenmerken: IBS wordt gekenmerkt door terugkerende buikpijn of oncomfortabel gevoel dat samenvalt met veranderingen in de stoelgang. Volgens de Rome IV-criteria is de buikpijn minstens één dag per week aanwezig in de afgelopen drie maanden en gekoppeld aan defecatie, verandering in stoelgang of verandering in vorm.

Symptomen: veelvoorkomende klachten zijn buikpijn of krampen, verandering in stoelgang (diarree, obstipatie of wisselende patronen), opgeblazen gevoel en winderigheid. Slijm in de ontlasting kan voorkomen. De ernst en het patroon variëren per persoon en kunnen perioden van verergering kennen.

Oorzaken en pad van ziekte: IBS wordt gezien als een multifactorieel fenomeen met verstoringen in darmmotiliteit, verhoogde viscerale gevoeligheid, ontregeling van de hersen-darm-as, veranderingen in de darmflora en psychosociale factoren. Er is meestal geen ontsteking of structurele schade aantoonbaar bij standaardtesten.

Diagnostiek: De diagnose wordt doorgaans gesteld op basis van klachten en uitsluiting van alarmcriteria. Diagnostische criteria (bijvoorbeeld Rome IV) kunnen ondersteunen, maar routinelaboratoriumtesten of endoscopie zijn alleen nodig als er rode vlaggen of risicofactoren zijn, zoals bloed bij ontlasting, gewichtsverlies of ouderdom van onset.

Behandeling: Doel is symptoomverlichting en verbetering van kwaliteit van leven. Advies omvat voorlichting, regelmatige maaltijden en voldoende oplosbare vezels. Een laag-FODMAP-dieet kan sommige patiënten helpen. Medicatie kan krampen verzachten (antispasmodica), laxeren bij obstipatie of diarree verminderen (loperamide bij diarree), en bij pijn kunnen laaggedose antidepressiva of andere pijnstillers worden overwogen. Probiotica, psychologische therapies (zoals cognitieve gedragstherapie of gut-directed hypnotherapie) en leefstijlaanpassingen kunnen de klachten verminderen.

Prognose: IBS is meestal chronisch met fluctuaties, maar veel patiënten leren de symptomen effectief te beheersen. De impact op lange termijn is meestal beperkt en de prognose is afhankelijk van tijdige herkenning en aangepaste behandeling.