politieksouvereiniteit

Politieksouvereiniteit is een term die in het Nederlands politiek-constitutioneel spraakgebruik wordt gehanteerd om de soevereiniteit van de staat uit te drukken in relatie tot de politie en haar bevoegdheden. In deze betekenis verwijst het naar de legitimatie, oorsprong en grenzen van de bevoegdheden van de politie om personen te onderzoeken, aan te houden, op te sluiten en maatregelen te nemen ter handhaving van openbare orde en veiligheid, zoals vastgelegd in wetten en gecontroleerd door rechterlijke en parlementaire toezichtmechanismen. De grondslag ligt in de soevereiniteit van de staat of van de overheid zoals opgenomen in constitutionele regelingen.

In federale of gedecentraliseerde systemen kunnen politiebevoegdheden verdeeld zijn tussen centrale overheid en deelstaten of gemeenten, terwijl in meer gecentraliseerde systemen de basiswet het dagelijkse politieapparaat bepaalt. Politieksouvereiniteit omvat dus zowel de legitimatiebron als de grenzen van politiehandhaving, inclusief waar en wanneer de politie geweld mag gebruiken en hoe de rechten van burgers worden beschermd.

Discussies rondom politieksouvereiniteit draaien om de juiste balans tussen veiligheid en rechtsstaat, privacy en burgerlijke vrijheden, en de rol van toezicht en verantwoording. Kritieken richten zich op mogelijk misbruik, disproportionaliteit en de risico’s van overbeveiliging. Het begrip wordt vooral in academisch en constitutioneel debat gebruikt en varieert per jurisdictie. Het onderscheid met politieke soevereiniteit (de opperbeheer van de staat) blijft vaak een thematische nuance in vergelijkende politiek. In de praktijk is politieksouvereiniteit een beschrijvende term voor hoe staten hun recht om orde en veiligheid te handhaven laten gelden binnen een rechtsstaat.