plasmidegebaseerde

Plasmidegebaseerde verwijst naar technieken en systemen die gebruikmaken van plasmiden, kleine circulaire DNA-moleculen die naast het chromosomale DNA voorkomen in veel bacteriën en andere micro-organismen. Deze plasmiden fungeren als vectors voor genetische manipulatie en expressie, waardoor onderzoekers genen kunnen kloneren en in cellen tot expressie brengen zonder dat integratie in het chromosoom verplicht is.

Een plasmide-vector bevat doorgaans verschillende functionele elementen. Een origin of replication (ori) bepaalt hoeveel kopieën van het plasmide in de cel kunnen worden aangemaakt. Een selectable marker signaleren cellen waarin het plasmide aanwezig is, bijvoorbeeld via antibioticaresistentie. Een multiple cloning site (MCS) biedt een locatie om een gewenst insert te plaatsen. Daarnaast zijn er een promotor en terminator die de expressie van het geplaatste gen regelen, en vaak extra elementen zoals tags of inducible promoters. Sommige plasmiden zijn ontworpen als shuttle-vectoren, die kunnen replice in meerdere gastheersoorten, of hebben een specifiek kopieerniveau (copy number) voor stabiliteit en expressiecontrole.

Typen plasmiden omvatten high-copy en low-copy varianten, expressieplasmiden die gericht zijn op productie van eiwitten en cloning-vectoren voor DNA-bouwstenen. Toepassingen zijn onder meer kloneren van genen, productie van recombinant eiwitten, functionele studies van genen en proteïnen, en het ontwikkelen van DNA-vaccins of plasmidatische geneesmiddelen in onderzoeks- en industriële context.

Voordelen van plasmidegebaseerde systemen zijn onder meer flexibiliteit, snelle ontwikkeling, en kosteneffectiviteit. Nadelen omvatten plasmidelijke belasting van de gastheercel, beperkte stabiliteit, variabele expressie en zorgen over het gebruik van selectiemethoden en antibioticumresistentie. Veiligheids-, ethische en regelgevende overwegingen spelen een belangrijke rol in het ontwerp en de toepassing van plasmidegebaseerde technologieën.