orgaansinsufficiëntie

Orgaansinsufficiëntie is een medische toestand waarbij een of meer organen niet in staat zijn om hun normale functies adequaat uit te voeren. Het kan acuut ontstaan, met snelle achteruitgang over uren tot dagen, of chronisch zijn, met geleidelijke fusie tot ernstige disfunctie. Vaak ligt een combinatie van factoren ten grondslag, zoals verminderde bloedtoevoer, ontsteking, infectie, toxische invloeden of traumatisch letsel.

Veelvoorkomende vormen zijn nierinsufficiëntie, leverinsufficiëntie, longinsufficiëntie en circulatoire/ cardiale insufficiëntie. Nierinsufficiëntie leidt vaak tot verminderde urineproductie en stijging van creatinine; leverinsufficiëntie kan geelzucht, stollingsstoornissen en hepatische encefalopathie veroorzaken; longinsufficiëntie gaat gepaard met ademnood en laag zuurstofgehalte; circulatoire insufficiëntie manifesteert zich door dalende bloeddruk en verslechterde weefseldoorbloeding.

Diagnostiek omvat anamnese, lichamelijk onderzoek en laboratuuronderzoek gericht op de betrokken orgaanfunctie (bijvoorbeeld nierfunctietesten zoals kreatinine/eGFR, leverfunctietesten zoals bilirubine en INR, en bloedgassen). Beeldvorming en urine-onderzoek leveren aanvullende informatie. In kritieke situaties kan de SOFA-schaal worden gebruikt om de ernst van orgaanafwijking te volgen.

Behandeling richt zich op het behandelen van de onderliggende oorzaak en het ondersteunen van de aangetaste functie. Voor nierfalen kan dialyse nodig zijn; bij longfalen zijn ademhalingsondersteuning en mogelijk ECMO overwogen; leverfalen kan leverondersteuning of transplantatie vereisen. Preventie draait om vroegtijdige herkenning van risico’s en tijdige behandeling van aandoeningen zoals sepsis, shock en multiorgaanfalen. Prognose varieert sterk afhankelijk van het orgaan, de oorzaak en de snelheid van interventie.